|
Recensie van “Coaching in Perspectief”
Deel 1 van de Coachingbox van Marijke Lingsma
De inhoud in het kort
Deze eerste aflevering van de Coachingbox biedt een overzicht van het vakgebied zoals zich dat de vorige eeuw tot nu heeft ontwikkeld. Daarnaast worden de verschillen aangegeven met andere begeleidingsvormen, zoals mentoring en counseling. Vervolgens wordt aandacht besteed aan vier kritieke succesfactoren van coaching. Deze succesfactoren komen in elke aflevering weer terug. Tenslotte wordt een competentieprofiel voor de coach besproken.
|
“Als coach voel je je vaak Sherlock Holmes, naarstig op zoek naar het motief. Waarom zet iemand zichzelf klem of hoe laat iemand zich klem zetten? Je zoekt het onderliggende of achterliggende motief door selectief te luisteren: vertelt het verhaal me wat iemands bijdrage is en wordt het me duidelijk wat de obstakels zijn? En als die persoon dat weet te vertellen, wat houdt hem of haar dan tegen daar iets mee te doen?”
Fragment uit Coaching in Perspectief, deel 1 van de Coachingbox
|
Ontwikkeling van het vakgebied coaching
Drie stromingen vormen de basis van coaching: het industriële management van Taylor rond 1900, het opkomende maatschappelijke werk na WO II en rond 1980 het Japanse ‘Kaizen’, teamsporten en het systeemdenken. Deze ontwikkelingen hebben volgens de auteurs uiteindelijk geleid tot de volgende recente definitie van coaching:
“Coachen richt zich op het vergroten van de zelfverantwoordelijkheid en zelfregie voor de eigen competentieontwikkeling van de gecoachte. Waarbij zelfregie staat voor het actief handelen en zelfstandig denken vanuit jezelf en vanuit de doelen van de organisatie. En daarmee stimuleert coaching persoonlijk ondernemerschap”.
Teveel tijd wordt besteed aan de vraag of coachen een hype is of niet. Betoogd wordt dat coaching eigenlijk al eeuwen bestaat en daarom geen hype kan zijn. Het is mijns inziens een nonsens discussie: als het dan geen hype is, maar al zo lang bestaat, is dit luisterboek dan geen ‘oude wijn in nieuwe zakken’? Zeker is dat coaching zich in een grote belangstelling mag verheugen en daarin vervult deze uitgebreide en goed gestructureerde serie een duidelijke behoefte.
Andere begeleidingsvormen: meer van het zelfde?
De aflevering besteedt de nodige aandacht aan het maken van onderscheid tussen coaching enerzijds en tutoring, mentoring, counseling en confronting anderzijds. De verteller poogt duidelijk te maken dat hierin grote verschillen zitten. Een tutor is eigenlijk een leraar en brengt kennis en feiten over. Mentoring is een stijl van begeleiden, waarbij de mentor de kruiwagen bij je netwerkopbouw is. Counseling wordt gedefinieerd als de maximale exploratie van gevoelens en motieven. Confronting wordt meer gezien als een counselingtechniek waarbij tegenstrijdigheden worden gespiegeld naar de gecoachte.
Waar deze definities vandaan zijn gehaald wordt niet verteld; een luisterboek heeft geen literatuurverwijzingen en dat is een nadeel als je referenties wilt natrekken. Persoonlijk vind ik de definities onvoldoende scherp. Om een voorbeeld te noemen: was het niet Odysseus die – toen hij zijn lange reis aanving – tegen zijn trouwe vriend Mentor zei:”leer mijn zoon Telemachos alles wat je weet.” Hier wordt mentor dan ook in de betekenis van opvoeder genoemd. En dit komt meer overeen met de tutor van dit luisterboek.
Om aan te geven dat het bij coaching om een echt andere begeleidingsvorm gaat, haalt de verteller bij herhaling de theorie van Kinslaw aan. Storend, omdat natuurlijk Dennis F. Kinlaw bedoeld wordt. Ronduit fout, omdat de theorie van Kinlaw misbruikt wordt; volgens Kinlaw vallen bovenstaande rollen alle vier onder de pet van coachen, terwijl de auteurs van deze aflevering ons nu juist proberen overtuigen van het feit dat tutoring, mentoring etc. echt iets anders is dan coachen!
De vier succesfactoren
Deze aflevering introduceert de vier succesfactoren voor coaching. Deze zijn:
1. de meetlat: wat moet er bereikt worden, wat is het beoogde resultaat?
2. eigenaarschap: wie is er verantwoordelijk voor het behalen van het gewenste resultaat?
3. de ijsberg: wat zijn de onzichtbare aanjagers van het zichtbare gedrag? En
4. de hier-en-nu situatie: is er congruentie in gedrag en uitspraken die eerder zijn vastgesteld?
De succesfacoren komen elke aflevering weer terug. Een sterke keuze, aangezien het de verschillende afleveringen een duidelijk herkenbare structuur geeft. Bij de succesfactoren worden continu voorbeelden genoemd, zodat de termen gaan leven en houvast bieden voor eigen geplande interventies.
Minder succesvol is de poging om de theorie van het situationeel leidinggeven van Hersey en Blanchard in woorden na te vertellen. Situationeel leidinggeven geeft aan dat je als coach of leidinggevende een andere stijl van leidinggeven hanteert, al naar gelang de ontwikkelingsfase van de werknemer. Hersey en Blanchard hebben dit in een overzichtelijke grafische 2x2-matrix gegoten, die in één oogopslag de essentie weergeeft. Om dit model echter in woorden te beschrijven is minder eenvoudig, en bovendien tijdrovend (het kost de verteller ongeveer 10 minuten) en tenslotte niet te volgen (ik zat op het moment in de auto en was bij elke inhaalmanoeuvre kwijt in welk kwadrant de verteller zich bevond).
Voor zulke uitwijdingen is een luisterboek duidelijk minder geschikt. Gelukkig komt dit in de latere afleveringen van de Coachingbox niet meer voor.
Competentieprofiel van de coach
Het luisterboek gebruikt het compententieprofiel van De Stichting Coach! – de stichting die het coachvak professionaliseert. Volgens deze stichting is een competente coach iemand die “in een bepaalde context ziet of merkt wat nodig is, in staat is om dat te doen en daartoe ook bereid is”.
Het profiel van de coach dat hieruit volgt, kent de volgende zes competenties:
• Begeleiden van leerprocessen.
• Gerichtheid op de werkcontext.
• Resultaatgerichtheid.
• Gerichtheid op zelfsturing in werken en leren.
• Interactie als begeleider vormgeven, en tot slot
• Professioneel werken
Deze deelcompetenties zijn volgens Stichting Coach! ‘noodzakelijk en voldoende’. Dat wil zeggen dat ze essentieel zijn om coaches te beoordelen op hun bekwaamheid. Gecertificeerde coaches voldoen aan dit profiel.
Conclusie
Daar waar de andere delen van de coachingbox zich concenteren op één thema uit de coachingwereld, geeft deze aflevering de setting aan waarin het coachvak zich heden ten dage in bevindt. Hiermee is de inhoud van dit deel weliswaar oppervlakkig, maar vormt het een belangrijke inleiding op de vervolgdelen. Door de prettige stem van de verteller en de goed gestructureerde opbouw is deze aflevering een fijn luisterboek geworden voor de (beginnende) coach.
Ir. Sven Laudy is bedrijfskundige met een specialisme in groepsdynamica en is mede-ontwikkelaar van 360test.nl, TestCenter voor team en teamontwikkeling.
Interessante links: www.360test.nl
Meer informatie over de cd
- De gehele coachingbox
- Coachen in perspectief
Meer informatie over coachen
|
