De machtsbasis
French en Raven onderscheiden in hun voortreffelijke boek The social bases of power uit 1959 zes bases van macht:
- beloningsmacht: macht gebaseerd op de bevoegdheid om beloningen uit te delen
- dwang macht: macht gebaseerd op bedreigingen en straffen aan degenen die niet overeenkomstig het verzoek of de eis handelen
- legitieme macht: formele macht afkomstig van de hogere plaats in de hierarchie. Op deze vorm van macht zijn de meeste Westerse organisaties gebaseerd: het overbekende organogram (organisatieschema waarin de organisatiestructuur schematisch staat weergegeven) is hier een goed voorbeeld van
- referente macht: ook wel charismatische macht genoemd. Deze macht wordt ontleend aan het willen volgen van een persoon op basis van diens persoonlijke eigenschappen.
- expert macht (deskundigheidsmacht): macht gebaseerd op het idee dat de machthebber superieure vaardigheden en bekwaamheden bezit
- informatie macht: macht gebaseerd op de (feiten) kennis en overtuigingskracht, en argumentatie kracht van de machthebber. Deze vorm van ‘macht’ - eigenlijk: invloed - wordt veelal toepgepast door organisatie adviseurs, eenvoudigweg omdat de andere soorten macht niet tot zijn beschikking staan, expert macht daargelaten.
Voorbeeld De Milgram experimenten
Vruchtbare Vragen - Welke vormen van macht hanteert u in uw organisatie? - En uw ondergeschikten? En uw leidinggevenden? - Is dit wenselijk? - Kunt u een “machts organigram” tekenen van uw organisatie? - Waarin verschilt deze van de formele organisatiestructuur?
Literatuur French & Raven, The social bases of power, 1959
|